Alergia na cytrusy

Cytrusy należą do roślin najczęściej uprawianych i spożywanych na świecie.

Owoce cytrusowe są bogate w kwas askorbinowy (witaminę C), flawonoidy czy karotenoidy (substancje biologicznie czynne).

Cytrusy wykazują działania przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne a także antyoksydacyjne.

Cytrusy należą do rodziny rutowatych.

Zalicza się do nich kilkadziesiąt gatunków.

Najbardziej znane owoce cytrusowe to:

cytryny
limonki
pomarańcze
mandarynki
klementynki
grejpfruty
pomelo
kumkwaty

Badania epidemiologiczne wykazują, że nawet 50% pacjentów z alergią pokarmową uczulona jest na owoce cytrusowe (bardziej kobiety niż mężczyźni).

Alergeny cytrusów:

Alergeny pokarmowe owoców cytrusowych to białka i glikoproteiny, które u alergików wywołują nieprawidłową odpowiedź immunologiczną, a u osób zdrowych są jak najbardziej tolerowane.

Alergeny cytrusów poznane dotychczas to:

profiliny,
niespecyficzne białka wiążące lipidy (nsLTP),
germino podobne białka (GLP)
białka regulowane przez giberelinę (GRP).

W owocach cytrusowych działanie alergizujące mają też liczne substancje zapachowe np. cytral, cytronelol, limonen czy hydroksycytronellal.

Niektóre alergizujące białka jak nsLTP (niespecyficzne białka transportujące lipidy) ulokowane są w skórce cytrusów, stąd reakcje przy kontakcie z owocem, a brak reakcji alergicznych po spożyciu miąższu owoców.

Białka te wykazują niestety wysoką odporność na obróbkę termiczną i enzymatyczną, a to oznacza że spożycie np. skórek cytrusów nawet przetworzonych, może powodować ciężkie reakcje alergiczne.

nsLTP występują np. w cytrynie, mandarynce czy pomarańczy.

Białka GRP znajdujące się w pomarańczy chińskiej (słodkiej) mogą powodować ciężkie reakcje alergiczne w tym obrzęk powiek, twarzy, niedrożność nosa, pokrzywkę skórną, kaszel i duszność.

Są obecne także w brzoskwiniach.

Obecne w cytrusach substancje zapachowe stosowane są do produkcji perfum i innych kosmetyków. U osób reagujących na takie substancje możliwe są reakcje alergiczne po użyciu tego typu kosmetyków.

Reakcje krzyżowe alergenów owoców cytrusowych.

Owoce cytrusowe posiadają alergeny wspólne dla całej rodziny botanicznej, przez co mogą wywoływać reakcje krzyżowe.

Osoby z alergią na trawy czy brzoskwinie często wykazują reakcje krzyżowe po spożyciu pomarańczy lub cytryny.

Osoby z alergią IgE zależną na białka pomarańczy chińskiej (Cit s1, Cit s2) mogą krzyżowo reagować na oliwę z oliwek i cyprys.

Może wystąpić też reakcja krzyżowa pomiędzy ziarnami pomarańczy a orzeszkami ziemnymi czy orzechami nerkowca.

Osoby uczulone na ziarna cytrusów powinny uważać także na ekstrakty z pomarańczy.

Silniejsze reakcje alergiczne występują zazwyczaj po spożyciu nasion cytrusów niż po spożyciu miąższu z cytrusów, dlatego u osób uczulonych na owoce cytrusowe lepiej dokładnie oddzielać je od reszty.

Objawy kliniczne

Alergeny cytrusów mogą być przyczyną alergii pokarmowej, kontaktowej i wziewnej.

Objawy przy alergii kontaktowej to:

gąbczasty obrzęk naskórka
zmiany rumieniowe
zmiany pęcherzykowe i grudkowe

Objawy alergii pokarmowej na cytrusy (surowe i ugotowane) mogą wystąpić zarówno od strony przewodu pokarmowego, skóry, układu oddechowego jak i układu sercowo-naczyniowego.

Objawy od strony układu pokarmowego to:

wymioty
refluks żołądkowo-przełykowy
biegunki
zaparcia
zespół alergii jamy ustnej (OAS)
alergiczne eozynofilowe zapalenie przełyku, żołądka, jelit
kolka niemowlęca

Objawy od strony układu oddechowego to:

nieżyt nosa
świąd nosa, oczu, podniebienia, uszu
kichanie
astma

Objawy od strony skóry to:

zmiany rumieniowe
świąd
suchość

Diagnostyka

Diagnostyka alergii na cytrusy jest złożona ponieważ alergia może mieć podłoże zarówno IgE zależne, jak i IgE nie zależne.

Podstawą diagnostyki jest wywiad chorobowy, w którym należy zwrócić uwagę na ilość produktu powodującego objawy, rodzaj produktu i okoliczności towarzyszące pojawieniu się objawów.

Diagnostyka alergii na cytrusy obejmuje zarówno

testy in vivo:

testy skórne punktowe
próby prowokacyjne

oraz

testy in vitro (badania laboratoryjne)

oznaczenie całkowitego stężenia IgE
oznaczenie stężenia IgE swoistego dla ekstraktów alergenowych
oznaczenia stężenia IgE swoistego dla komponent alergenowych, testy (ImmunoCap ISAC, Faber, Alex)
test aktywacji bazofili

Obecnie duże znaczenie przypisuje się diagnostyce związanej z komponentami alergenowymi.

Warto dodać, że ponieważ cytrusy docierają do nas z różnych zakątków świata, przebywają długą drogę, często dojrzewają w podróży są niestety traktowane pestycydami.

Bardzo często reakcje alergiczne wynikają z obecności chemii w tych owocach. Dlatego wprowadzając cytrusy do diety zwróć uwagę na ich jakość, kup owoce ekologiczne i je dokładnie umyj przed spożyciem.

Źródło:

“Alergia na cytrusy”, opracowanie zbiorowe, artykuł poglądowy, Katedra i Klinika Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum w Bydgoszczy